Coğrafi İşaret 

Belirgin bir niteliğe, üne ya da diğer özellikleri ile bulunduğu yöreye, bölgeye, alana veya ülkeye özgü ürünü gösteren işaretlere coğrafi işaret adı verilmektedir. Coğrafi işaretler menşe adı veya mahreç işareti olarak iki farklı şekilde tescil edilmektedir. Gıda ürünleri, tarım ürünleri, madenler, el sanatlarına ait ürünler ve sanayi ürünleri coğrafi işaret ile tescil edilebilmektedir. Bu tescil ile bir ürünü ekonomik bir değere dönüştürmeyi sağlamaktadır. Bu şekilde ürünler hak ettiği değeri görebilmekte ve bölge halkının kalkındırılmasında kullanılabilmektedir. Ayrıca bu işaretleri sanayi odaları, ticaret odaları, kooperatifler ya da sivil toplum kuruluşları için destekleme özelliğine sahiptir. 

Coğrafi İşaret Türleri

Coğrafi işaretler menşe adı ve mahreç işareti olmak üzere iki farklı şekilde değerlendirilmektedir. Coğrafi işarete konu olan ürünün tüm ya da esas niteliklerinin belli bir coğrafi alanda yer alan doğa ya da beşerî ürünlerden kaynaklanması durumunda kullanılan coğrafi işaretlere menşe adı verilmektedir. Ancak bunun için söz konusu ürünün üretiminin, işlenmesinin ve son ürün haline gelene kadar gerçekleşen diğer tüm işlemlerin tamamının belirlenmiş olan coğrafi alanın sınırları dahilinde gerçekleştirilmesi gerekmektedir. Bu nedenle menşe adı ile tescil edilen ürünlerin bulunduğu bölge ile derin bağları bulunmaktadır. Mahreç işareti ise menşe adından farklı olarak ürünün sahip olduğu belirgin bir niteliğin, ünün ya da diğer özelliklerinin belirli bir coğrafi alan ile özdeşleşmiş olması gerekmektedir. Ayrıca söz konusu ürünün üretiminin, işlenmesinin ve diğer işlemlerinden en az bir tanesinin tescile konu olan coğrafi işaret alanının içerisinde gerçekleşmiş olması gerekmektedir. Bir ürünün hammaddesi ya da diğer işleme aşamalarından bir tanesi bölgede mahreç işareti olarak tescillendikten sonra diğer üretim ya da işleme aşamalarının gerçekleştirildiği bölgenin dışında da tescillenebilmektedir.

Coğrafi İşaret Başvurusu Nasıl Yapılır?

Coğrafi işaret başvurusu yapabilmek için takip edilmesi gereken bazı işlemler bulunmaktadır. Bunun için menşe adı veya mahreç işareti alacak olan ürünün ismi, tanımı ve niteliklerini içeren belgeler, işareti alacak olan ürünün mensup olduğu alanın, yörenin veya bölgenin coğrafi kapsamını beyan eden belgeler, ürünün nasıl inceleneceğini belirten belgeler, denetleme şeklini açıklayan bilgiler, inceleme adına oluşturulacak kurum veya kuruluş, tescil işaretinin faaliyetini, üretimdeki markasını, işaretin detaylı açıklamasını içeren belgeler ile beraber başvuru için yatırılması gerekli olan ödemenin yapıldığını gösterir belge gerekmektedir. Bu belgelerin sağlanmasından sonra inceleme gerçekleştirilmektedir. İncelemenin sonunda işaret alan müracaatlar resmî gazete ile beraber başvurunun ülkenin genelinde dağıtılan en prestijli 2 adet gazetede ve bir yerel gazetede yayımlanmaktadır. Yayımlanma ile beraber 6 aylık itiraz süresi başlamaktadır. Bu süre kapsamında itiraz gerçekleşmemesi ya da yapılan itirazların savuşturulması durumunda ürün coğrafi işaret ile tescillenmektedir. Bu başvuruyu tüzel veya gerçek kişiler, tüketici dernekleri, başvurunun yapıldığı coğrafi bölge ile alakası olan kamu kuruluşları yapabilmektedir. 

Neler Coğrafi İşaret Altında Değerlendirilemez?

Ürünlerin tamamı coğrafi işaret altında değerlendirilmemektedir. Bunun için ilk başta ürünün coğrafi işaretin tanımına uygun olmasına gerekmektedir. Bunun dışında bir ürünün öz adı halini almış adlar ya da işaretler, ürünün kaynağı hakkında yanıltıcı duruma neden olabilecek bitkiler, hayvanlar ya da buna benzer isimler, kamu düzenini bozmaya yönelik veya genel ahlaka aykırılık oluşturan durumlar ve son olarak Paris Sözleşmesi ile Dünya Ticaret Örgütünü oluşturan anlaşmaya üye olmuş ülkelerde korunmamış, koruması son bulmuş işaretler coğrafi işaret tescili alamamaktadır. Coğrafi işaretler sadece belirli bir üretici yerine üretimi gerçekleştiren tüm kişi ya da kuruluşları korumaktadır. Bu ürünler aynı zamanda tüketici ye bilgilendirmekte ve koruma altına almaktadır.